เรื่องนี้เหล่าซือสุวรรณาโพสต์ครั้งแรกที่โอเคเนชั่นบล็อก
http://www.oknation.net/blog/chineseclub/2011/09/12/entry-1
...............
เกร็ดวัฒนธรรมจีน วัฒนธรรมจีนใหม่ เทศกาลไหว้พระจันทร์ (中秋节)
ขนมไหว้พระจันทร์ (中秋月饼)
เทศกาลไหว้พระจันทร์ มีความหมายต่อชาวจีนปัจจุบันอย่างไร ในเมืองจีนเขาฉลองอย่างไร ยังมีการไหว้พระจันทร์หรือไม่ เป็น “ วัฒนธรรมใหม่ ” ที่ต้อง " อัพเดท "
( บรรจุภัณฑ์ที่สวยงามของขนมไหว้พระจันทร์จากมาเลเซีย ปี 2010 )
วันเพ็ญเดือนแปด วันขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน เป็นวันเทศกาลไหว้พระจันทร์ ซึ่งปีนี้ตรงกับวันที่ 12 กันยายน 2011 วันนี้เป็นวันหยุดราชการในจีน และชาวจีนมีการฉลองกันอย่างคึกคัก
เทศกาลสำคัญของจีนมีอยู่ 4 เทศกาล เทศกาลไหว้พระจันทร์มีความสำคัญอันดับสองรองจากตรุษจีน เป็นเทศกาลที่สดชื่น มีความสุนทรีและโรแมนติคมากที่สุดเทศกาลหนึ่งของจีน
เทศกาลไหว้พระจันทร์ ภาษาจีนใช้คำว่า 中秋节 ซึ่งแปลว่า เทศกาลกลางฤดูใบไม้ร่วง ในเมืองจีนยังเรียกว่า 团圆节 ด้วย ภาษาชาวบ้านก็เรียกว่า 八月半 แปลว่ากลางเดือนแปด ( แปดเดือนครึ่ง นับจากวันตรุษจีน ) ไม่ได้มีความหมายว่าไหว้พระจันทร์แต่อย่างใด
คนไทยเรารู้จักเทศกาลไหว้พระจันทร์ของชาวจีนมานาน แต่ส่วนใหญ่จะรู้จักในลักษณะที่เป็นวันที่ชาวจีนบูชาหรือไหว้เทพธิดาแห่งดวงจันทร์ เพื่อขอประทานพร ประทานโชคลาภ ความอุดมสมบูรณ์ ความงาม ฯลฯ
แต่ว่า ในประเทศจีนปัจจุบัน ความสำคัญและกิจกรรมของเทศกาลไหว้พระจันทร์ได้เปลี่ยนไปมากแล้ว ไม่ได้มีความหมายอย่างที่เข้าใจอีกต่อไป โดยได้เปลี่ยนจากประเพณีการไหว้พระจันทร์ที่เน้นการบูชาเทพเจ้าที่เคร่งพิธีกรรมมาเป็นการพบปะรวมญาติกิน - เที่ยวในอารมณ์แบบชิวๆ สบายๆ ชาวจีนในเมืองมีการไหว้พระจันทร์น้อยมาก
คนจีนปัจจุบันถือว่าวันนี้เป็นวัน 团圆节 เป็นวันที่ผู้คนในครอบครัวกลับมาพบปะกันพร้อมหน้าอีกครั้ง
ลูกๆ ที่แต่งงานออกไปตั้งครอบครัวใหม่ หรือย้ายไปทำงานต่างถิ่น จะต้องกลับมารวมญาติกันในวันนี้
คำว่า 团 แปลว่า ก้อน กลม กลุ่ม คณะ(บุคคล) 圆 แปลว่า กลม สมบูรณ์ ครบถ้วน
คำว่า 团圆 แปลได้ว่าอยู่ร่วมกันพร้อมหน้า ( ไม่ได้แปลว่าสามัคคีกลมเกลียว )
แต่หมายถึงการที่คนในครอบครัวที่แยกจากกันได้กลับมาพร้อมหน้ากันอีกครั้ง ถ้าหากขาดคนใดคนหนึ่งไป ก็จะเหมือนดวงจันทร์ที่แหว่งเว้าไป และในคืนวันนี้ ทุกคนในครอบครัวก็จะนั่งทานข้าวทานขนมร่วมกัน ( ชมจันทร์บ้างไม่ชมจันทร์กันบ้าง )
บางครอบครัวก็จะไปท่องเที่ยวกันทั้งครอบครัว เนื่องจากเป็นช่วงที่อากาศเย็นสบาย ไม่หนาวไม่ร้อน ท้องฟ้าปลอดโปร่ง เป็นการเดินทางท่องเที่ยวก่อนที่ประเทศจีนจะย่างเข้าสู่ฤดูหนาวที่ยาวนานและทรมาน
แต่โบราณมา ชาวจีนใช้ภาพการแหว่งเว้าและการกลมมนของดวงจันทร์อุปมาชีวิตที่ต้องพลัดพราก ผิดหวัง สมหวังมานานแล้ว (古往今来,人们常用 “月 圆” “月缺” 来形容 “悲欢离合”)
กวีเอกของจีนหลายท่านได้ประพันธ์บทกวีที่เกี่ยวกับดวงจันทร์ไว้มากมาย
หนึ่งในนั้นก็คือบทกวีอมตะของกวีเอก หลี่ไป๋ (李白) ซึ่งมีชีวิตอยู่ในราชวงศ์ถัง ที่มีชื่อว่า 静夜思 ซึ่งพรรณนาถึงความรู้สึกคิดถึงบ้านเกิดในคืนวันเพ็ญ ( ..... “ 举头望明月,低头思故乡” แหงนหน้ามองดูมองดูจันทร์ที่สุกสว่าง ก้มหน้าคิดถึงบ้านเกิดเมืองนอน ... เนื้อหาคล้ายๆ กับเพลง เดือนเพ็ญ ของไทย )
เวลาผ่านไปนานกว่า 1,000 ปี บทกวีบทนี้ซึ่งประกอบด้วยอักษรจีน 20 ตัวก็ยังเป็นบทกวีที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นบทกวีที่ดีที่สุดบทหนึ่งและใช้สอนคนจีนมาจนทุกวันนี้......
月饼象征团结,是中秋必备的食品。
ขนมไหว้พระจันทร์ ภาษาจีนใช้คำว่า 月饼 แปลว่าขนมจันทร์ ซึ่งทำเป็นทรงกลม เป็นสัญลักษณ์ของความกลมเกลียว (团结) เป็นขนมพิเศษที่ทำขึ้นตามประเพณีเฉพาะเทศกาล
ในคืนวันไหว้พระจันทร์ ตามธรรมเนียนมจีนก็จะตัดแบ่งขนมไหว้พระจันทร์ก้อนกลมนี้แบ่งให้คนในครอบครัวทานด้วยกัน ซึ่งมีคติแฝงสอนให้ลูกหลานสามัคคีกัน ( ในสมัยก่อน ถ้าลูหลานคนไหนยังกลับมาไม่ทัน ก็ให้เก็บส่วนของคนนั้นไว้ )
( สิ่งที่ต้องใส่ไว้ในขนมชนิดนี้คือ เม็ดแตง ขนมไหว้พระจันทร์จากภัตตาคารเชียงการีลา)
ขนมไหว้พระจันทร์ ปัจจุบันได้กลายเป็นของขวัญที่ชาวจีนในจีนนิยมมอบให้ญาติมิตรหรือลูกค้าอย่างแพร่หลาย
ไม่ได้เป็นของไหว้พระจันทร์ ร้านทำขนมต่างๆ จึงต้องแข่งขันกันด้านออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้สวยงาม ดูมีค่า
ในเมืองไทย พอถึงเทศกาลนี้ ก็จะมีการแข่งขันกันทำขนมไหว้พระจันทร์ออกมาขายกันอย่างคึกคัก
เมื่อก่อน การทำขนมไหว้พระจันทร์เพื่อขายจะค่อนข้างจำกัดอยู่ในวงของภัตตาคารจีนหรือร้านอาหารจีนใหญ่ๆ ในไทยที่เป็นมืออาชีพซึ่งได้รับการยอมรับเชื่อถือในด้านคุณภาพและรสชาติเท่านั้น
แต่เนื่องจากขนมชนิดนี้เป็นที่นิยมมากขึ้นเรื่อยๆ ปัจจุบัน จึงมีร้านขนมสไตล์ฝรั่งหลายแห่งเข้ามาร่วมชิงส่วนแบ่งตลาดด้วย อาทิ ร้านกาแฟอย่าง STARBUCKS ก็ได้มีการวางจำหน่ายขนมไหว้พระจันทร์ภายใต้ยี่ห้อ สตาร์บัค
สำหรับชาวไทยเชื้อสายจีนแต้จิ๋ว จะให้ความสำคัญกับสารทจีนมากกว่า
แต่คนจีนในฮ่องกงและมาเลเซียซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวจีนกวางตุ้ง ก็จะให้ความสำคัญกับวันเทศกาลนี้มากกว่าวันสารทจีน
ฮ่องกงกำหนดเป็นวันหยุดราชการและมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ด้วย
โดยหลักๆ แล้ว ขนบธรรมเนียม หลายๆ อย่างของคนจีนเป็นเรื่องที่เน้นปลูกฝังให้ลูกหลานเป็นคนมีคุณธรรม ขยัน อดทน เอื้ออารี สามัคคี
แต่คนจีนรุ่นใหม่มีความเชื่อและธรรมเนียมปฏิบัติหลายอย่างเปลี่ยนแปลงไปและแตกต่างจากยุด 60 ปีที่แล้วมาก
บางอย่างก็เปลี่ยนแปลงไปในทางดี คนจีนในประเทศจีนปัจจุบันไม่ได้เคร่งกับการยึดกรอบธรรมเนียนประเพณีหลายๆ อย่างแล้ว
และมีความคิดที่แตกต่างจากคนไทยเชื้อสายจีนพอสมควร รวมทั้งประเพณีไหว้พระจันทร์ด้วย
การศึกษาข้อมูลใหม่ๆ เพิ่มเติมจากสิ่งที่เคยรู้และได้ยินเล่าต่อๆ กันมาตั้งแต่เด็ก จะช่วยให้เราเข้าใจวัฒนธรรมใหม่ๆ
วิธีคิดและวิถีชีวิตของชาวจีนปัจจุบันมากขึ้น
เพิ่งได้รับการอัพเดทข้อมูลเกี่ยวกับธรรมเนียมทานอาหารของชาวเซี่ยงไฮ้ในวันไหว้พระจันทร์เมื่อกี้นี้ เดี๋ยวกลับมาเขียนเรื่องขนมไหว้พระจันทร์ในเซี่ยงไฮ้ต่อค่ะ
( ข้อเขียนภาพถ่ายชุดนี้ เป็นลิขสิทธิ์ของสุวรรณา สนเที่ยง อนุญาตให้แชร์โดยตรงจากลิงค์นี้ได้ แต่ไม่อนุญาตให้ก็อปปี้แล้วนำไปโพสต์ต่อ เพื่อเป็นบรรทัดฐานร่วมกันในเรื่องการไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ซึ่งกันและกัน )
เรื่องนี้โพสต์ครั้งแรกที่ โอเคเนชั่นบล็อก